IIIF en auteursrechten
Overzicht
- Overzicht
- De VKC-policy ten aanzien van licentievermeldingen
- Auteursrechteninformatie in het IIIF-manifest
- Licentieverwijzingen en bijhorende URI's
- Bronnen
De VKC-policy ten aanzien van licentievermeldingen
Hoewel auteursrechten in de huidige beeldcultuur een gegeven zijn waar niemand omheen kan, varieert de praktijk toch per instelling. De Vlaamse Kunstcollectie staat samengevat volgende praktijk voor:
Publiek domein
Alle werken in de collectie, waarvan alle betrokken auteurs of kunstenaar zeker meer dan 70 jaar geleden zijn overleden, krijgen de noemer ‘Publiek Domein’ met zich mee. Dat wil zeggen dat er hoegenaamd geen enkele beperking wordt gesteld aan het hergebruik van de digitale kopie van het werk. Hetzelfde geldt eigenlijk voor de werken in de collectie waarvan alle betrokken auteurs of kunstenaars geacht worden reeds 70 jaar geleden te zijn overleden. Dit gebeurt met name wanneer men de sterftedatum van deze auteurs of kunstenaars niet kent, maar wanneer de geboortedatum reeds meer dan 170 jaar verstreken is.
Toch kunnen zich op deze praktijkregel uitzonderingen voordoen. Met name bij driedimensionale werken zoals sculptuur. Bij het fotograferen van dergelijke driedimensionale werken kan er immers enige creatieve inspanning worden verondersteld, bijvoorbeeld ten voordele van een specifieke lichtinval of fotografisch perspectief. Wanneer de auteursrechten op de foto’s van de fotograaf niet werden overgedragen naar de collectiebeherende organisatie, kan de foto van het driedimensionale werk bezwaarlijk onder 'Publiek Domein' voor hergebruik ter beschikking worden gesteld. Er zijn weliswaar geen auteursrechten in hoofde van de auteur of de kunstenaar, er kunnen wel auteursrechten zijn in hoofde van de fotograaf.
Auteursrechtelijke bescherming niet bepaald // Copyright Undetermined
Voor die werken waarvan er geen vervaardigers geregistreerd zijn, en waarbij het mogelijk is dat eventuele auteurs/kunstenaars nog geen 70 jaar geleden overleden zijn, wordt bij het werk het label Copyright Undetermined gebruikt. Het betreft hier vaak eerder volkskundige objecten.
CC0
De creative commons licentie CC0 wordt in principe toegepast wanneer je aan werken van auteurs of kunstenaars die nog geen 70 jaar geleden overleden zijn toch dezelfde onbeperkte hergebruikmogelijkheden wil bieden als werken die publiek domein zijn. Dat kan enkel gebeuren wanneer specifieke auteursrechtplichtige kunstenaars of hun rechthebbenden, alle rechten op het werk aan de collectiebeherende organisatie hebben overgedragen.
Voor de partnermusea van de VKC, overwegend beeldende kunstenmusea met collecties daterend van voor 1950, is dit vrij uitzonderlijk. Je zult de CC0 licentie dan ook nauwelijks tegenkomen op de websites van de VKC-partners. Bij hedendaagse kunstmusea komt het vaker voor dat de auteursrechten op het werk aan het museum werden overgedragen, bijvoorbeeld bij verwerving van het werk, rechtstreeks bij de kunstenaars. In de hedendaagse kunstmusea zal je vaker een CC0-licentie tegenkomen.
In Copyright en © SABAM
Werken waarvan minstens één kunstenaar of auteur nog geen 70 jaar geleden is overleden krijgen sowieso het label ‘In Copyright’ mee. Dit betekent dat voor eventueel hergebruik steeds een licentie nodig is van de rechthebbende.
Wanneer we één of meerdere van de betrokken kunstenaars kunnen identificeren als kunstenaars die behoren tot het repertorium beeldende kunsten van de auteursrechtenvennootschap SABAM (of een aan SABAM gelieerde internationale zustervennootschap), dan sluiten we met SABAM voor het digitaal hergebruik op onze websites een licentie af. Desgevallend gebruiken we in plaats van het label ‘In Copyright’ de vermelding ‘© SABAM XXXX’ waarbij ‘XXXX’ staat voor het jaartal waarin het werk voor het eerst digitaal werd gepubliceerd (bijv. © SABAM 2022).
Let wel, een beperkt aantal kunstenaars in het repertorium van SABAM vergen een specifieke auteursrechtenvermelding. Dit blijkt uit de licentie-overeenkomst met SABAM. Voor die specifieke kunstenaars (in de collecties van de VKC-partnermusea een 15-tal kunstenaars) gebruiken we de specifiek door SABAM aangegeven vermelding (bijv. bij de kunstenaar Ben Nicholson: ‘© Angela Verren Taunt 2022. All rights reserved, SABAM Belgium’).
Auteursrechteninformatie in het IIIF-manifest
Binnen de IIIF-Community zijn afspraken gemaakt over de verwijzingen naar auteursrechteninformatie in IIIF-manifesten. Twee eigenschappen of 'properties' staan centraal in deze afspraken. Omdat er evenwel twee veelgebruikte versies zijn van de IIIF Presentation API (v2 en v3) is met elke eigenschap of 'property' niet één maar twee termen verbonden: 'License'(v2)/'Rights'(v3) en 'Attribution'(v2)/'requiredStatement'(v3).
De twee eigenschappen of 'properties' hebben elk een specifieke focus. Dit geldt zowel voor IIIF versie 3 als voor IIIF versie 2.
'License' (v2)/'Rights' (v3)
Bij de 'License'- (versie 2) en de 'Rights'-property (versie 3) moet de 'value' (waarde die wordt ingevuld) een licentie URI zijn die verwijst naar één van de licenties van Creative Commons of RightsStatements.org. Je bent met andere woorden verplicht om de 'rights'-property in te vullen met een URI.
Deze eigenschap is immers niet noodzakelijk zichtbaar voor de gebruiker. Ze is vooral gericht op de machineleesbare verwerking van de auteursrechteninformatie. Om dit te vergemakkelijken, moet het HTTP-protocol worden gebruikt (en dus niet het HTTPS-protocol). Voorbeelden van gepaste licentie URI's zijn te vinden in de overzichtstabel onderaan deze pagina.
'Attribution' (v2)/'requiredStatement' (v3)
In de 'Attribution'- (versie 2) en de 'requiredStatement'-property (versie 3) kan je auteursrechtelijke informatie meegeven. Hier is deze informatie dus niet verplicht, maar om zich te conformeren aan de licentievoorwaarden van de Belgische auteursrechtenvennootschappen, wel aangewezen.
De 'requiredStatement'-property kan je in principe gebruiken voor elke soort content die je absoluut in het IIIF-venster wil tonen aan de gebruiker. Dat kan informatie zijn over de collectiebeherende instelling, over de rechtenhouder, een specifieke mededeling, ... Hier kan je dus wel tekst met links combineren. De enige vormelijke voorwaarde hier is dat de 'requiredStatement'-property steeds moet bestaan uit één JSON-object. Er moet dus telkens een label en een value worden toegevoegd. Omdat de opgenomen informatie hier wel expliciet bedoeld is om door de gebruikers te worden gelezen, gebruik je hier ook best wel het HTTPS-protocol voor URI's.
Om tegemoet te komen aan de wetgeving rond auteursrechten en aanverwante rechten raden wij aan om in de 'Attribution'- of de 'requiredStatement'-property de volgende informatie op te nemen:
- De hergebruiklicentie en/of naam van de licentieverstrekker: 'Public Domain', 'Copyright Undetermined', 'CC0' of 'In Copyright' (alternatief: '© SABAM 2022' of 'Specifieke vermelding per kunstenaar', zie hierboven) Wanneer SABAM wordt vermeld, voorzien we een embedded link naar https://www.unisono.be.
- De specifieke copyright button, gerelateerd aan de in 1. genoemde hergebruiklicentie of rechtenstatus. Deze button wordt machinaal gegenereerd door het linken naar één van de buttons in het Creative Commons of RightsStatements.org arsenaal. In de tabel onderaan deze pagina staan de door de VKC gebruikte buttons in het vet aangeduid.
- De naam van de collectiehouder (bijv. ‘Museum of Fine Arts Ghent’) eventueel met embedded link naar de website van deze collectiehouder.
- Een met de collectiehouder afgesproken zin (bijv. ‘The original TIFF files of this work, in highest resolution and color-coded, can be ordered from Art in Flanders (meemoo). If this image is used for a printed publication or a commercial product, MSK Gent would appreciate having three copies sent to MSK Gent, Hofbouwlaan 28, B-9000 Gent. More information: museum.msk@stad.gent.’)
Houd er ook rekening mee dat het bij werken die 'in copyright' zijn niet mogelijk mag zijn om deze via de viewer te downloaden of te delen. Deze functionaliteiten moeten dus worden uitgeschakeld.
Hieronder vind je een uitgewerkt voorbeeld voor IIIF Presentation API versie 2 met het werk 'Painted tile, to be looked at from all angles' van Victor Servranckx als onderwerp. De eerste viewer is Universal Viewer. De tweede is Mirador. Het manifest dat is ingeladen kan je hier terugvinden.
Hieronder vind je een uitgewerkt voorbeeld voor IIIF Presentation API versie 3 met het werk 'De Eerste Adieus' van Raoul De Keyser als onderwerp. De eerste viewer is Universal Viewer. De tweede is Mirador. Het manifest dat is ingeladen kan je hier terugvinden.
Licentieverwijzingen en bijhorende URI's
Onderstaande tabel biedt een overzicht van licenties met de bijbehorende URI's, telkens voor de 'license'/'rights'-property, de 'attribution'/'requiredStatement'-property en de license button.
Bronnen
"IIIF Cookbook - Rights statement." International Image Interoperability Framework. Geraadpleegd op 25.01.2023. https://iiif.io/api/cookbook/recipe/0008-rights/
"Presentation API 2.0 (4.2)." International Image Interoperability Framework. Geraadpleegd op 25.01.2023. https://iiif.io/api/presentation/2.0/
This work is licensed under CC BY 4.0
- Vlaamse Kunstcollectie/Rein Debrulle